چگونه مسئله حقوقی‌ام را حل کنم؟
پیگیری و رسیدن به نتیجه مطلوب در یک مسئله حقوقی کار دشواری است.
اگر وکیل یا حقوقدان متخصص و مجربی در موضوعی که با آن روبرو شده‌اید نباشید و یا تجربه قبلی کاملی در خصوص مواجهه با این چالش نداشته باشید، از فضایی پر از ابهام شروع خواهید کرد.
این راهنمای حقوقی به شما کمک می کند تا بدانید از کجا باید شروع کنید، چطور باید راجع به چالشی که پیش رو دارید تحقیق کنید و چگونه از کمک وکلای مجرب برای خروج از این چالش و رسیدن به نتیجه مطلوب، بهره مند شوید.
در اولین قدم بایستی بتوانید مسئله حقوقی‌تان را به درستی تعریف کنید. در ادامه سوالات اصلی که باید برای شناخت درست مسئله‌تان به آنها پاسخ بدهید، بررسی می کنیم.
آیا واقعا با یک مسئله حقوقی روبرو هستید؟
در ابتدا شما بایستی بدانید که آیا مسئله ای که با آن مواجه‌اید واقعا یک مسئله حقوقی است یا صرفا مشکلی است که با گفتگو قابل حل است.
گاهی اوقات ممکن است مسئله شما یک مسئله شخصی قلمداد شود و نیاز به پیگیری حقوقی و قضایی نداشته باشد. دانستن این مسئله به شما کمک می کند در وقت و زمانتان صرفه جویی کنید و به نحو مقتضی نسبت به حل آن مشکل اقدام نمایید.
آیا می توانم شکایت کنم؟
مسئله در اینجا این است که آیا با توجه به ماهیت مسئله‌تان، شما می توانید به دادگاه مراجعه کنید و از طرف مقابل شکایت کنید؟
البته شما همیشه حق شکایت کردن از دیگران را دارید ولی سوال این است که آیا این کار مفید هست و احتمال برنده شدن شما وجود دارد یا نه؟
در بسیاری از موقعیت‌ها بهتر است به جای مراجعه به قوه قضاییه، از راهکارهای دیگری همچون میانجی‌گری و داوری استفاده کنید و تلاش کنید تا با مصالحه، مسئله‌تان را حل و فصل کنید.
مساله حقوقی‌تان را حل کنید.
حل مسائل حقوقی در شکل‌های مختلفی اتفاق می افتد. بعد از انجام تحقیقات، ممکن است تصمیم بگیرید انجام کار را خودتان بر عهده بگیرید یا شاید حتی به این نتیجه برسید که این کار ارزش دنبال کردن را ندارد.
یا شاید قبل از اینکه بخواهید کاری انجام دهید نیاز به شفاف‌سازی و مشاوره حقوقی بیشتری داشته باشید. و یا اینکه متقاعد شده‌اید که نیاز دارید تا به سرعت یک وکیل برای انجام کار حقوقی‌تان استخدام کنید.
آیا می توانم خودم این کار را به پیش ببرم؟
بله می توانید. هر چند به شدت توصیه می شود قبل از هر اقدامی حتما از یک وکیل مشاوره بگیرید.
واقعیت این است که شما نمی دانید که چه چیزهایی را نمی دانید و البته این موضوع، در فضای پیچیده حقوقی کاملا طبیعی است.
حتی یک گفتگوی تلفنی با وکیل به شما بینشی برای دانستن اینکه بدانید چطور با آسودگی خاطر به پیش بروید خواهد داد.
اگر می خواهید خودتان کار حقوقی‌تان را انجام دهید، تحقیقاتتان را کامل کنید و با برنامه به پیش بروید.
اگر نیاز به مشاوره حقوقی پیدا کردید این را در نظر داشته باشید که برخی از وکلا مشاوره اولیه رایگان ارائه می دهند. این جلسات مشاوره برای این است که شما و وکیل هم را بیشتر بشناسید و وکیل معمولا برای درک این مساله که آیا پرونده شما قابل پیگیری هست یا نه استفاده می کند.
چرا شکایت می کنیم؟
نقض حقوق افراد و یا وارد کردن صدمه و آسیب به جان و مال دیگران در قانون منع شده است و شخص ذی نفعی که به هر نوع از رفتار دیگری آسیب و صدمه دیده، می تواند با مراجعه به مراجع قضایی صلاحیت دار، اقدام به طرح شکایت حقوقی یا کیفری نماید . در پی طرح شکایت ، مرجع صلاحیت دار رسیدگی کرده و در صورت اثبات موضوع حکم صادر می کند .
با این حال سوال مهمی که ممکن است برای افراد ایجاد شود آن است که برای شکایت باید به کجا مراجعه کرد ؟ پاسخ به این سوال، از آن جهت مهم و ضروری است که شکایت نسبت به دیگران را می توان به شیوه حقوقی و یا کیفری پیگیری کرد و به همین دلیل ، مرجع رسیدگی به شکایت و مراحل و نحوه رسیدگی به شکایت متفاوت خواهد شد .
به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوالات بپردازیم که برای شکایت حقوقی به کجا مراجعه کنم ، مراحل شکایت حقوقی چیست و نحوه رسیدگی به شکایت حقوقی به چه صورت است ؟
موضع بسیار مهم قبل از تشکیل هر پرونده، مشخص بودن موضوع آن است. باید قبل از مراجعه به هر مرجع قضایی از خودتان بپرسید ( چرا شکایت می کنم؟)
با در نظر گرفتن این سؤال می توانید به این نتیجه برسید که آیا واقعا حقی از شما ضایع شده است یا تصمیم شما در لحظه بوده و می توان از آن گذشت. برخی از دلایل مهم که ممکن است به ما نشان دهند زمان مناسبی برای طرح شکایت است، عبارتند از:
اجرای قرارداد
اگر با طرف دیگری قرارداد امضا شده ای دارید و آنها از آنچه شما توافق کرده اید، پیروی نمی کنند، این حق شماست که قرارداد را اجرا کنید. شکایت راهی برای اعمال فشار و واداشتن آنها به رعایت آن است.
از دارایی خود محافظت کنید
دارایی، چه فیزیکی و چه معنوی، نیاز به محافظت دارد. اگر احساس می کنید شخصی حقوق مالکیت شما را نقض می کند، شکایت ممکن است تنها وسیله ممکن برای محافظت از آن چه مال شماست، باشد.
جبران خسارت
اگر شما یا کسب و کارتان به دلیل سهل انگاری طرف دیگر از نظر مالی یا فیزیکی آسیب دید، طرح دعوا ممکن است تنها راه ممکن برای حفظ سلامتی شما باشد.
امانت داری
در دنیای تجاری و سازمانی، مدیریت شرکت وظیفه امانت داری را نیز بر عهده دارد تا به نفع سهام‌داران عمل کند. این امر در مورد مشاوران سرمایه گذاری یا وکلایی که فکر می کنید در رسیدگی به امور مالی یا پرونده شما سهل انگاری کرده اند نیز صدق می کند. در زمان مشاهده چنین خبطی، می توانید با طرح شکایت، جایگاه خود را حفظ کنید.
انحلال یک شرکت یا شراکت
اگر کسب و کار شما شامل مشارکت یا سرمایه گذاری مشترک با طرف دیگری است، ممکن است انحلال این مشارکت در صورتی که هر دو طرف در یک تیم فکری نیستند، ضروری باشد. گاهی برای رسیدن به حقوق خود در این وضعیت، نیاز است که طرح شکایت را در نظر داشته باشید.
همچنین زمانی که جرمی صورت گرفته، حتما باید با طرح شکایت حق خود را بخواهید. بی احترامی و یا توهین کسی به شما، ایجاد مزاحمت، دزدی و اعمالی از این دست، باید پیگرد قانونی را به همراه داشته باشند تا فرد خاطی دست از این کار برداشته و علاوه بر شما، زندگی خود و دیگران را تهدید نکند.
موضوعات شکایت و جرایم آن ها
برای تعیین میزان خسارت و یا جرم انجام شده، باید در ابتدای امر، بدانیم که ما خواهان هستیم و یا شاکی. فرد مقابل ما خوانده است یا متهم.
تفاوت یان کلمات در تفاوت نوع شکایت ما مشخص می شود. اگر ما یک پرونده کیفری تشکیل داده ایم و در واقع شاکی یک پرونده هستیم، طرف مقابل ما متهم، متشاکی یا مشتری عنه است.
در صورتی که پرونده تشکیل شده از نوع دعاوی حقوقی است، مانده خواهان حق خود هستیم و طرف مقابل خوانده.
چه زمانی شکایت کیفری انجام می شود؟
برای اینکه بتوانیم برای احقاق حق خود اقدام کنیم، باید بدانیم که با چه نوع شکایتی می توان پرونده را شروع کرده و پیش برد. اگر در وضعیتی قرار گرفته اید که جرمی انجام شده، باید روند شکایت کیفری را در پیش بگیرید.
در ادامه این مبحث روند مذکور را بررسی خواهیم کرد.
به بیان واضح تر، برخی از اعمال در قانون جرم هستند. مانند قتل، معامله مواد مخدر، دزدی و افعالی از این دست که به موجب آن فردی و یا افرادی خسارت و یا آسیب دیده باشند.
در این وضعیت فرد متهم باید مطابق با عمل خود، کیفر ببیند. در جرایم کیفری، مطابق با متن قانون مجازات اسلامی، مجازات های مقرر چهار نوع هستند:
- حد:مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده است.
- قصاص:مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس، اعضاء و منافع است که به شـرح منـدرج در کتاب سوم این قانون اعمال می شود.
- دیه:اعم از مقدر و غیر مقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجـب قـانون مقـرر می شود.
- تعزیر:مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیسـت و بـه موجـب قـانون در موارد ارتکاب محرمات شرعـی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار می دهد:
- الف: انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم
- ب: شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیان بار آن
- پ: اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم
- ت: سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی
روند شکایت کیفری
برای شروع هر گونه شکایت رسمی، لازم است تا روند آن ها را بدانید. به طور کلی هر شکایت ابتدا با تنظیم دادخواست یا شکواییه شروع می شود. پس از آن رسیدگی دادگاه یا دادسرا و صدور حکم در پیش است.
داشتن شروط لازم
هر پرونده برای شروع به چند شرط مهم نیاز دارد.
- وجود یک شاکی
برخی از جرم ها مانند توهین و یا فحاشی، جنبه عمومی دارند و باید برای تشکل پرونده در مورد آنها، حداقل یک فرد شاکی وجود داشته باشد.
- اهلیت
در مواردی که جرمی صورت گرفته و فرد باید تحت پیگیری قرار بگیرد، فرد شاکی او ملزم به اهلیت است. این مهم به آن معناست که فرد شاکی سن قانونی شکایت را داشته باشد.
در کشور ما سن قانونی برای دختران 9 سال و برای پسران 15 سال است اما برای حضور در مراجع قانونی سن 18 سال معیار قرار داده می شود. در صورتی که فرد دارای اهلیت نیست، ولی و یا قیم او می تواند مراحل شکایت را شروع کند.
- متن شکواییه
متن شکواییه اولین سندی است که باید در یک پرونده کیفری وجود داشته باشد. این متن را می توان روی هر برگه سالم و ساده ای نوشت و نیاز به استفاده از کاغذ خاصی ندارد. البته مهم است که تمامی موارد زیر را در متن شکواییه لحاظ کنید.
- اطلاعات دقیق شاکی (نام، نام خانوادگی، نام پدر، آدرس)
- موضوع شکایت و محل وقوع جرم با ذکر تاریخ دقیق
- ذکر میزان ضرر و زیانی که به شاکی وارد شده و می توان آن را مطالبه کرد
- مشخصات و نشانی مضنون یا متهم
- مستندات و شواهدی که نشان می دهند فرد جرم را انجام داده (حضور مطلعین الزامی است)
- امضا و اثر انگشت شاکی جهت تایید موارد فوق
- جرایم کاملا مشهود
حکم دادگاه بر اساس جرایم قابل مشاهده، صادر خواهد شد. این شواهد باید مستند بوده و قابل توضیح باشند. صرف اینکه ما به کسی شک داشته ایم، دلیل بر اقامه دعوا در دادگاه نمی شود.
مراحل شکایت حقوقی
در قسمت قبل به این موضوع پرداختیم که برای شکایت حقوقی باید به کجا مراجعه کرد و همانطور که مطرح شد ، دعاوی حقوقی در صلاحیت دادگاه های حقوقی اند و دعاوی کیفری در صلاحیت دادگاه های کیفری . با این حال در این قسمت قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که مراحل شکایت حقوقی چیست و زمانی که شخص قصد شکایت کیفری یا طرح دعوای حقوقی داشته باشد چه مراحلی را باید طی کند ؟
به طور کلی ، در حال حاضر مراجعه مستقیم به دادگاه حقوقی و دادسرا برای طرح شکایت حقوقی منسوخ شده است ؛ به این دلیل که قوه قضاییه یک سامانه الکترونیک به نام سامانه ثنا طراحی کرده است که با استفاده از این سامانه می توان نسبت به طرح کلیه دعاوی حقوقی و شکایت کیفری اقدام نمود و کلیه ابلاغیه ها و اخطاریه های دادگاه را از طریق همین سامانه دریافت کرد .
1به این منظور ، شخصی که می خواهد از دیگری شکایت کند ، در مرحله اول به جای اینکه به دادسرا مراجعه کند ، می تواند در سامانه ثنا ثبت نام کند که این ثبت نام به صورت کاملا الکترونیک و بدون مراجعه به محل خاصی توسط خود متقاضی انجام می شود .
2مرحله دوم از طرح شکایت حقوقی این است که به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکایت ( دعوای ) حقوقی و یا شکایت کیفری را مطرح کرد تا در سامانه ثنا به ثبت برسد . البته ، شاکی می تواند مراحل شکایت در کلانتری را نیز دنبال کند . در این مرحله ، ممکن است شاکی یا خواهان وکیل داشته باشد که او مدارک لازم را تکمیل می کند ؛ در غیر این صورت مدارکی باید تهیه و ارائه شود تا با توجه به آن ، دادخواست یا شکواییه تکمیل گردد .
بنابراین همانطور که ملاحظه می شود ، برای طرح شکایت کیفری کافی نیست که شاکی به کلانتری مراجعه نماید ؛ چرا که در این گونه موارد نیز کلانتری شخص شاکی را راهنمایی می کند که به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و شکواییه تنظیم کند تا در دادسرا مورد رسیدگی قرار گیرد . خود دادسرا اگر لازم بداند ، برای انجام تحقیقات از کلانتری استعلام می کند.
حضور کلانتری در مراحل شکایت حقوقی از آن جهت مهم است که ماموران کلانتری ممکن است وقوع جرم مشهودی مانند ضرب و جرح را ملاحظه کرده باشند ولی به طور کلی کلانتری ها صلاحیت رسیدگی به شکایت حقوقی و کیفری را ندارند .
3در مرحله بعد شکواییه یا دادخواست به مرجع صلاحیت دار اعم از حقوقی و کیفری ارسال می شود و پس از اینکه وقت رسیدگی تعیین شد ، طرفین می توانند اسناد و مدارک خود را ارائه دهند و در خصوص شکایت یا ادعای خود به دادگاه توضیح دهند و در خاتمه نیز حکم مقتضی صادر می شود .
انتخاب دادسرا
رسیدگی به این نوع پرونده ها در دادسرا شروع می شود. تحقیقات لازم از طرف قاضی دادسرا شروع شده و با توجه به مستندات ارائه شده، متهم به دادسرا خوانده می شود. در این مرحله باید دادسرای صالح برای رسیدگی به شکایت خود را پیدا کنید.
شما می توانید به سه محل بعضا متفاوت رجوع کنید.
- دادسرای نزدیک به محل وقوع جرم: اولین مکانی که باید به آن مراجعه کنید همان دادسرایی است که به محل وقوع جرم نزدیک است.
- دادسرای محلی که جرم در آن کشف شده: گاهی ممکن است محل انجام جرم جای دیگری باشد و محل کشف آن جای دیگر. در این وضعیت محل کشف ارجح بوده و باید به آن دادسرا رجوع شود.
- دادسرای محل اقامت مجرم یا متهم: اگر نمی دانید که جرم در کدام محل انجام شده بهتر است به نزدیک ترین دادسرا به محل زندگی متهم مراجعه کنید.
چه زمانی شکایت حقوقی انجام می شود؟
شکایت حقوقی با تنظیم دادخواست در یک فرم مشخص شروع می شود. در این وضعیت جرمی صورت نگرفته است اما فرد یا افراد اذعان دارند که حق آن ها پایمال شده است.
مانند زمانی که یک فرد خانه ای را فروخته اما سند و یا کلید منزل را به خریدار نمی دهد. یا مردی دارای تمکن مالی است اما از مسئولیت هزینه همسر و فرزندان خود شانه خالی می کند.
در بیشتر موارد، افرادی که به دنبال طرح دعاوی حقوقی هستند به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شوند تا با بررسی های این شورا پرونده به نتیجه مطلوب برسد. اما گاهی لازم است که پرونده در دادگاه عمومی رسیدگی شود که این مهم نیز میسر است.
مراحل شکایت حقوقی
برای تشکیل شک پرونده حقوقی (و حتی کیفری) لازم است که ابتدا در سامانه ثنا ثبت نام کنید. برای انجام این کار لازم نیست به مکان خاصی رجوع کنید و توسط خود فرد (در صورت داشتن سواد و تسلط برای فضای اینترنت) امکان پذیر است.
در ادامه باید طرح شکایت حقوقی انجام شود. در این مرحله به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و موضوع شکایت خود را مطرح می کنید.
در این گام باید تمامی مدارک لازم برای تشکیل پرونده را به همراه داشته باشید تا دادخواست و یا شکواییه شما تنظیم شود. این مرحله می تواند توسط خود فرد و یا وکیل او انجام شود.
در نهایت تمامی مدارک به مرجع ذی صلاح ارجاع داده می شوند و افراد باید پس از دریافت ابلاغیه به دادسرا و یا شورای حل اختلاف مراجعه کنند.
شکایت حقوقی بعد از شکایت کیفری چگونه است؟
در برخی موارد این مسئله پیش می آید که فردی شکایت کیفری داشته اما در جریان پرونده متوجه می شود که باید شکایت حقوقی را نیز لحاظ کند.
این امر میسر است و با طی کردن روند ذکر شده، انجام می شود. همچنین برعکس این موضوع نیز حادث است. زمانی فرد ادعای حقوقی داشته اما در جریان پرونده متوجه می شود عمل انجام شده، جرم محسوب می شود و می توان اقامه دعوا را به صورت کیفری در نظر داشت.
برای نمونه اگر طرح شکایت شما مبنی بر «خیانت در امانت» باشد، پرونده در دادگاه کیفری مورد بررسی قرار می گیرد. اما شما می توانید برای احقاق حق خود در جنبه مالی پرونده، شکایت حقوقی را نیز تنظیم کنید.
آیا بری طرح شکایت لازم است به کلانتری رجوع کنیم؟
امروزه طرح شکایت در شما ثنا ممکن است. اگر در وضعیتی هستید که مراجعه ضروری شما به کلانتری لازم است، حتما این کار را انجام دهید.
آیا می توان بدون تنظیم دادخواست شکایت حقوقی داشت؟
خیر. اولین الزام درخواست شکایت حقوقی، تنظیم دادخواست و ارائه مدارک مستند است.
برای اعتراض به حکم دادسرا چه باید کرد؟
حکم دادسرا یا منع تعقیب است یا قرار موقوفی تعقیب و یا قرار مجرمیت. اگر به هر کدام از این موارد اعتراض دارید می توانید به دادستان یا دادگاه کیفری دو مراجعه کنید. همچنین با مراجعه به وب سایت دادورز می توانید اطلاعات کافی در هر مورد حقوقی را به دست آورید.
